Bart Drost

Van 2006 tot 2014 schildert Bart Drost portretten van patiënten die hij als beeldend therapeut aan het Vincent van Gogh Instituut te Venray mocht begeleiden. De patiënt heeft dan de therapie al enige tijd achter zich gelaten. Er zal geen ontmoeting meer tussen model en kunstenaar zijn.  Het wordt een reconstructie achteraf: Hoe gaat dat schilderen in zijn werk? Vanuit de herinnering aan de patiënt, opgedaan tijdens de therapiesessies zet Drost  in Oost-Indische inkt het portret op bitumenpapier van 100x100 cm. Het portret wordt vervolgens opgebouwd in zwart en wit. Het portret wordt vergezeld van elementen van werkstukken die de patiënt tijdens de sessies heeft gemaakt. Het schilderen van de portretten heeft de vorm van een project aangenomen: inmiddels zijn er meer dan 140 portretten gerealiseerd.

'Bop, Bep, Bas en de anderen'

Een portrettenkabinet van Bart Drost

Het Vincent Van Gogh Instituut in Venray  heeft samen met Museum Dr.Guislain in Gent een boekje uitgegeven met portretten die beeldend kunstenaar/therapeut Bart Drost maakte van cliënten die opgenomen waren in de Kliniek voor Neuropsychiatrie. De portretten worden 'reconstructies van ontmoetingen met patiënten' genoemd. Ze lijken ondanks al hun gruwelijkheid bij elkaar te horen. En ze lijken gek: als je niet beter wist zou je denken dat ze door een patiënt getekend waren. Een patiënt met echt talent, dat wel, en die zijn zeldzaam. De portretten zijn allemaal anders, allemaal zwartgrijs maar met kleurige attributen die ze spannend maken. Bijna niemand kijkt vrolijk. Men staart voor zich uit of de blik is naar binnen gericht. Men zet grote ogen op van angst. Daarom was het voor Bart telkens een opgave ons creatief te krijgen. Ik herinner me van de bezoeken aan de Creatieve Therapie: Bart die je altijd blijmoedig een hand gaf,de kasten met materialen, de laden met grote vellen dun papier waarop ik vaak niet meer wist te tekenen dan een mannetje die een berg beklom, en de ronde tafel waar de meesten aan zaten. Lies* die met precisie figuurtjes beschilderde, Henk die trouw mandala's inkleurde, Anja die een beetjeaquarelleren kon en voortdurend Barts hulp inriep, en Bart die voortdurend met ideeën en materialen kwam als iemand dreigde te verzanden en het hoofd weer liet zakken of ging ijsberen door het atelier of begon te huilen.

Er is iets mis met deze portretten. Ik heb bijna vijf maanden in de Kliniek voor Neuropsychiatrie doorgebracht en ik herken niemand. En ik heb er ook niet één gek ontmoet en ook nooit iets geks gehoord. Er waren depressieve vrouwen, zoals die vrouw met dat dode vogeltje op haar hoofd. (Er is een populair boekje over depressies met de titel 'Ik zie elk dood vogeltje', maar het kan dus nog erger.) De borsten bij de vrouwen van Bart hangen een beetje, maar bij eentje worden ze de appeltjes van oranje en straalt de knappe vrouw. En dan is er de negerin die met de mond schildert: de penselen waar de kleuren afspatten worden bijna vermalen. Ik heb haar helaas nooit ontmoet. Je zoekt gelijkenissen en die vind ik niet. Die heeft alleen Bart gezien. Toch zeggen ze meer over de patiënten dan de woordenrijke diagnoses die ze mee naar huis krijgen en die gevoegd worden in de dossiers die ze meeslepen. Natuurlijk zijn ze bang, verdrietig, wanhopig of 'gewoon op'. Of horen ze soms stemmen.

Ik ben al meer dan een jaar weg uit Venray en wil er niet teveel aan denken, maar dit bijzondere boekje bewaar ik - na alles wat ik verscheurd heb - als goede herinnering. En, ze zeggen, dat ik er zelf ook in sta: dat mannetje met dat brilletje en die scheiding die doods voor zich uitkijkt, tot het uiterste gespannen. Op pagina 16. Misschien ben ik dat wel. Ik kan nu weer een beetje lachen. Het was toch een goede tijd bij Bart, als je maar niet zo ziek was geweest.

E.S.

* De namen zijn gefingeerd.

Bij deze tentoonstelling verscheen het boekje 'bob, bep, bas en de anderen'

unter uns

Der niederländische Künstler Bart Drost hat seit 1983 ein vielseitiges und oft überraschendes Werk geschaffen. Überraschend für den Betrachter ist Drosts Kunst dann, wenn

er sich gerade in eine thematische Richtung, einen Stil oder eines der vielen von ihm benutzten Medien hineingesehen und eingewahnt hat. Aber so lebendig und unvorhersehbar wie ein Spiel, sind auch die Wendungen, die Bart Drost auf seinem Spielfeld, der Kunst, vollführt. Zeichnungen, die Basis allen Schaffens, stehen neben grossformatigen - an die art brut gemahnenden - Malereien. Keramische Bodenfliesen wechseln mit zarten, amorphen Porzellanreliefs ab. Abstrakte, mit Tragegriffen versehene interaktive Wandreliefs leiten über zu grossen Rauminstallationen und Environments.

Doch ebenso: fragilste Keramik-Figuretten, kleine Seelchen, ephemeren Geisterwesen gleich, vom Forscher in unbekannten Sphären aufgespÜrt und gesammelt. In Kästen konserviert blicken sie von den Wänden auf uns herab - hier, im Maxhaus vom Künstler bewusst in Dialog zur benachbarten Kirche gebracht. Und all das mit diesem immer wahrnehmbaren, aber nie aufgesetzten, leichten, spielerischen Gestus, der sich gerade an ernsten, schweren Themen bewährt.

Bart Drost kann nicht anders. Er ist dieser 'homo ludens', wie ihn sein Landsmann, der Kunsthistoriker Johan Huizinga als den Archetypen des Künstlers behauptet hat. Hat alle Kunst und Kultur seinen Ursprung im Spiel, so entspringt Drosts Kunst wiederum der Beschäftigung mit diesem mythischen Hort und Reservoir des Spiels, der eigenen Kindheit und damit der eigenen Person.

Das vielen Künstlern - nicht selten aus eigentherapeutischem Grunde - gemeinsame Kreisen um sich selbst und ihre individuelle Geschichte weitet Bart Drost seit 2006 nunmehr aus in die Lebenskreise anderer Menschen. Diese Welt der Anderen ist eine Welt der seelisch Kranken und Verletzten. Sein Porträt-Projekt 'unter uns' entfaltet auf drei Gängen des Maxhaus-Kreuzgangs eine Porträtgalerie von Menschen, die ihm während seiner Arbeit als Kunsttherapeut begegneten. Welche Spuren haben diese Menschen im Gedächtnis des Künstlers hinterlassen? Als nachträgliche visuelle Rekonstruktionen im Atelier entstanden, geben seine Bilder das wieder, was er aus dieser Zeit an Eindrücken und Verständnissen gewann. Drost wurde zum empathischen Chronist der Zustände und Befindlichkeiten der Patienten. Aber es ist nicht unbedingt das 'Kranke', das 'Patient sein', was Bart Drost sichtbar macht, sondern er zeigt - manchmal brutal in seiner

Direktheit und Naivität - immer aber einfühlsam und mit bewundernswerter Fähigkeit zur Identifikation, dass er Menschen begegnete, wie du und ich. Wir sind 'unter uns'.

C. Pöggeler

De vraag komt op wat nu iemands identiteit bepaalt: de afwijking, de ziekte, de diagnose? Of is het de wijze waarop je/men hiermee om gaat?

Gedurende de duur van het project 'labeling identity' waren alle portretten aanwezig. Vierenzestig hingen aan de wanden, de overige pakweg honderdentwintig  portretten bleven in de opbergkist. Voor deze gelegenheid werd deze zonder deksel op schragen tentoongesteld in een kleine kamer.

Op de achtergrond klonk een stem die monotoon  een reeks min of meer bekende  psychiatrische stoornissen opsomt.

Bij wijze van na-catalogus van deze tentoonstelling verscheen het boekje 'labeling identity'

terug naar archief